Michiel Schwarz

Sustainism Lab & Reinwardt Academie AHK

Michiel Schwarz is onafhankelijk cultuursocioloog,
toekomstdenker en consultant, werkend vanuit zijn Sustainism Lab. Als onderzoeker is hij momenteel betrokken bij het lectoraat Cultureel Erfgoed van de Reinwardt Academie (Amsterdamse Hogeschool voor de Kunsten). Hij introduceerde (samen met Joost Elffers) het concept ‘sustainisme’ als naam voor het cultuurtijdperk na het modernisme en publiceerde o.a. over ‘sustainist design’. Zijn meest recente publicaties zijn A Sustainist Lexicon: Seven entries to recast the future — Rethinking design and heritage en Straatwaarden: In het nieuwe speelveld
van maatschappelijke erfgoedpraktijken (samenstelling & redactie, met Riemer Knoop).

Over zijn bijdrage

Straatwaarden – naar een nieuw speelveld voor
stadmakers en erfgoedmakers “Er is een cultuuromslag
gaande. In het tijdperk van ‘sustainisme’ zien we de opkomst van meer participatieve, duurzame en lokale praktijken in onze omgang met erfgoed in de leefomgeving. Net als het idee van ‘stadmaken’ dat steeds belangrijker wordt in het actuele debat over stedelijke ruimte, verschuift ons blikveld van ’erfgoed’ naar ‘erfgoed-maken’ als interactief maatschappelijk (ontwerp)proces.
Daarbij ontstaat een nieuw ‘speelveld’, met nieuwe
verbindingen tussen planners, stadmakers, projectontwikkelaars, erfgoedprofessionals en lokale
spelers. Deze ontwikkeling — die in het Straatwaarden-
onderzoek van de Reinwardt Academie
wordt verkend — vraagt om nieuwe benaderingen
bij de vormgeving van de leefomgeving, waar
lokale identiteiten, collectieve waarden en vormen
van co-design steeds belangrijker worden”.
De ErfgoedAcademie is officieel partner van het straatwaardenproject.


Peter Steijn

Programma directeur Gezond stedelijk leven, gemeente Utrecht


Marcel Sinte Maartensdijk

Senior Ontwikkelaar, Heijmans  Vastgoed B.V


Hans-Lars Boetes

Senior adviseur erfgoed en ruimte, Rijksdienst voor het Cultureel  Erfgoed. 

Sessies

keuzeronde 1 (15.00 – 15.45 uur)

Kok Mulleners en Patrick van Buijtenen
Rogier Middelburg

Gebiedshistorie als inspiratie voor ontwikkeling en ontwerp over Zijdebalen Utrecht

Met Rogier Middelburg (Hurks Ontwikkeling), Kok Mulleners en Patrick van Buijtenen (Mulleners + Mulleners architecten)

Het project Zijdebalen in Utrecht is een binnenstedelijke ontwikkeling van ontwikkelaars Hurks en Van Wijnen. Het maakt deel uit van de historische Bemuurde Weerd, die rond 1300 ontstond als voorstad van de ommuurde stad Utrecht. Nu verschijnt er aan de rand van de historische binnenstad een nieuwe stadswijk. In deze sessie laten betrokken ontwikkelaar en architect zien hoe zij de rijke gebiedshistorie van Zijdebalen hebben gebruikt en benut als inspiratie voor ontwerp, ontwikkeling en branding.

Project Zijdebalen
Arthur Meerloo
Jurrien de Jong

Buurtsamenwerking – de basis voor identiteit

Met Jurriën de Jong (abcnova) & Arthur Meerloo (abcnova)

Participatie is niet meer weg te denken uit gebiedsontwikkelingen. De samenleving wordt veelal bij dit soort trajecten betrokken. De buren en de toekomstige bewoners van een gebied zijn de experts en zijn zeer waardevol bij de herbestemmingen van gebieden. Iedereen heeft zijn eigen verhalen over of herinneringen aan een gebied. Nu blijft de vraag: Hoe neem je deze mensen mee in het vormen van een nieuwe gebiedsvisie? Hoe borg je de huidige identiteit van de plek bij herbestemming? Hoe creëer je draagvlak voor ontwikkelplannen? Jurriën de Jong en Arthur Meerloo vertellen graag over hoe buurtparticipatie tot succesvolle herbestemming van een gebied kan leiden. Zij zullen dit vertellen aan de hand van het project Betondak Arkel.

Betondak Arkel
Hans Jacobs
Bob Scherrenberg

De kracht van herbestemming – over impact en cijfers 

Met Hans Jacobs (Restauratiefonds) en Bob Scherrenberg (Overvecht Vastgoed)

Monumenten zijn bij uitstek krachtige identiteitsdragers. Ze geven karakter aan gebieden en geven het verhaal van de plek een gezicht. Herbestemming van monumenten biedt volop kansen om bij gebiedsontwikkelingen voort te bouwen op de identiteit van de plek. Niet alleen als icoon van het verleden maar met een eigentijdse invulling juist ook als aanjager van vernieuwing en waardeontwikkeling. Hans Jacobs van het Restauratiefonds laat in deze sessie aan de hand van voorbeelden  de impact (maatschappelijk én economisch) en cijfers zien van herbestemming. Bob Scherrenberg deelt zijn ervaring met het fonds voor herbestemmingen in het Utrechtse Werkspoorkwartier.

Werkspoorkathedraal
Thessa Fonds
Tessa Henkes

Inspiratieworkshop: Op zoek naar de identiteit van de 2e Daalsedijk Utrecht

Met Thessa Fonds en Tessa Henkes (The Missing Link)

Na een korte introductie over het verhaal van Utrecht Community (UCO) en de 2e Daalsedijk gaan deelnemers onder leiding van Tessa Henkes en Thessa Fonds (The Missing Link) zelf aan de slag met deze gebiedscasus. Dit doen we aan de hand van een ‘kaartspel’ waarmee we op zoek gaan naar de kernwaarden van het gebied.  Deze bieden aanknopingspunten om bij de gebiedsontwikkeling van deze spoorzone voort te bouwen op de identiteit van de plek. Op deze wijze maak je kennis met de werkwijze van The Missing Link.


Utrecht Community (UCO)

keuzeronde 2 (15.55 – 16.40 uur)

Esther Vlaswinkel
Kantoor Jongerius

Monument als icoon van gebiedsontwikkeling – over het Jongerius complex en ontwikkeling Defensieterrein Utrecht

Met Roel Lichtenberg (Blauw Architecten) en Esther Vlaswinkel (SVP architectuur en stedenbouw)

De Merwedekanaalzone in Utrecht is een van de belangrijke binnenstedelijke transformatiegebieden in de stad. Onderdeel vormt het voormalige Defensieterrein dat door ontwikkelaar BPD wordt getransformeerd tot nieuwe stadswijk. Net buiten het  terrein ligt het Jongerius-complex als opvallende eyecatcher. Met ‘Villa Jongerius’ en ‘Kantoor Jongerius’, dat onlangs geopend is als nieuwe eventlocatie. Architect Roel Lichtenberg heeft de transformatie van het rijksmonument de afgelopen jaren begeleid aan de hand van het verhaal van het gebouw en de plek. Esther Vlaswinkel is vanuit SVP verantwoordelijk voor het stedenbouwkundig masterplan voor het voormalige Defensieterrein. Hoe is hierin voortgebouwd op de identiteit van de plek en wordt aansluiting gezocht met het aanpalende Jongerius-complex?

Straatwaarden in de praktijk – Samen De Binckhorst maken

Met Riemer Knoop (Reinwardt Academie) en Sabrina Lindemann (I’M BINCK)

sessie over de cusus Stadslab Gebiedsontwikkeling Binckhorst in Den Haag. Met een presentatie door Sabrina Lindemann oprichter en dagelijks leider van I’M BINCK, ingeleid door lector Riemer Knoop, projectleider Straatwaardenonderzoek van de Reinwardt Academie AHK.


I’M BINCK  is een onafhankelijk, open platform van en voor bedrijven, bewoners en organisaties die zich actief inzetten voor het creëren van duurzame meerwaarde in het binnenstedelijke industriegebied De Binckhorst (Den Haag). Dit rauwe en gevarieerde rafelrandgebied moet worden doorontwikkeld voor minimaal 5000 woningen en 3000 nieuwe arbeidsplaatsen, op basis van vijf kernwaarden. Het platform maakt sinds 2011 de bestaande rijkdom in de Binckhorst zichtbaar met ondernemerschap, ambacht, innovatie en cultuur. Met netwerkbijeenkomsten worden verbindingen gelegd tussen het gebied en partners daarbuiten. Jaarlijks worden die rijkdom en oude en nieuwe makers van de Binckhorst op het I’M BINCK Festival gevierd. Het platform werkt gezamenlijke aan de toekomst van de Binckhorst o.m. in Ronde Tafels met ondernemers, bewoners, de gemeente en ontwikkelaars. h

Ernest Pelders
Castellum Hoge Woerd, Utrecht

The making of…Castellum Hoge Woerd, Utrecht

Met Ernest Pelders (Oak consultants)

Castellum Hoge Woerd is onderdeel van het Máximapark en bevat een unieke Romeinse nederzetting. Het is één van de laatste plekken in Nederland, waar een complete militaire nederzetting nog vrij in het veld gelegen en toegankelijk is. Ernest Pelders (OAK consultants) vertelt over de start van een uniek planproces.

De doelstelling was een attractief park te creëren, wat inspeelt op de archeologie en wat zichzelf bedruipt. ´Cultuurhistorie met een eigentijdse programmering´ is dan een kansrijke strategie. In samenwerking met RCE, ondernemers en lokale initiatiefnemers is stapsgewijs gewerkt aan de opbouw van een moderne interpretatie van een Romeins fort. Een ware identiteitsdrager die nu als sociale spil in Leidsche Rijn floreert.

Thessa Fonds
Wouter Voerman

Identiteit als vertrekpunt bij visieontwikkelingover casus Zaanoever gemeente Wormerland

Met Thessa Fonds en Wouter Voerman
(The Missing Link)

Door de identiteit van de plek als uitgangspunt te nemen bij het opstellen van een toekomstvisie, kunnen gemeenschappelijke doelstellingen gemakkelijker worden onderscheiden. Identiteit is niet iets wat je bedenkt en vervolgens oplegt, maar iets waar je samen actief vorm aan geeft. In deze sessie bespreken we, aan de hand van de casus Zaanoever in de gemeente Wormerland, de voordelen van beginnen bij het ‘verhaal van de plek’.

de Zaanoever